رکورد تاریخی شاخص بورس را می توان در دوره های مختلف مورد بررسی قرار داد. بورس تهران به عنوان یکی از مهم ترین بازارهای مالی در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا شناخته می شود. این بازار سهام با تاریخچه ای بالغ بر نیم قرن در سال ۱۳۴۵ تأسیس شد و به مرور زمان به یکی از مهم ترین ترین بازارهای سرمایه گذاری در ایران تبدیل شد. در طول سال ها، شاخص کل بورس تهران به عنوان نماینده ای از عملکرد کلی بازار سهام ایران، اهمیت بسیاری برای سرمایه گذاران داشته و محل تحلیل و بررسی وضعیت بازار بوده است.
بدون تردید، تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تأثیر زیادی بر عملکرد بورس ایران دارند. فاکتورهای مختلفی می توانند به ایجاد رکوردهای تاریخی در شاخص بورس ایران منجر شوند. از این رو، در این مقاله سعی خواهیم کرد تا به جزئیات رکورد تاریخی شاخص بورس ایران بپردازیم.
شاخص کل بورس
یکی از مواردی که سرمایه گذاران و کسانی که به بازار سهام علاقه مند هستند، به طور مداوم در نظر دارند، رکورد تاریخی شاخص بورس تهران است. این رکورد نشانگر حضور و رونق در بازار سهام است و معمولاً برای سرمایه گذاران، نشان دهنده رشد و توسعه اقتصادی کشور است.
سقوط شاخص بورس
بورس در طی سال های مختلف افزایش ها و کاهش های مختلفی را تجربه کرده است که برخی از آن ها تاثیرات غیر مترقبه ای در سرمایه سرمایه داران ایجاد نکرده اند اما، برخی از کاهش های شاخص بورس بی سابقه بودند و توانستند در چندین روز بسیاری از سرمایه گذاران را با مشکلات بسیاری مواجه کنند. در ادامه به دو مورد از آن ها اشاره می کنیم.
یکشنبه سیاه بورس
در تاریخ 22/10/1392، بازار سرمایه با وقوع یک رویداد بی سابقه، شاهد بزرگترین سقوط شاخص بورس در تاریخ خود تا آن زمان بود که با افت شدیدی به اندازه ۲۳۸۸ واحد شد. این واقعه باعث بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد و به عنوان “یکشنبه سیاه” شناخته شد تا یک رکورد تاریخی شاخص بورس رقم بخورد. به عنوان دلایل این سقوط ناگهانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تصمیمات دولت در خصوص مهار نقدینگی
- افزایش نرخ سود بانکی
- افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی
- دستور رئیس جمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی
در سایت بورس نیوز در تاریخ ۴ بهمن ماه ۹۳، مقاله ای با عنوان سرمایه سوزی به جای سرمایه گذاری منتشر شد. در آن مقاله آمده که: “دولتی ها به منظور مهار نقدینگی جامعه، تمایل به سرمایه سوزی در بازار سرمایه داشتند. با این حال، در حال حاضر کنترل بر این موضوع از دست آنها خارج شده است و همه چیز به مذاکرات اسفند ماه منتقل شده است.”
بعد از رویداد یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران به سقوط ادامه داد و نهایتاً به سطح ۷۰ هزار واحد رسید. در این روند سقوط، شاخص کل با تقریباً ۱۰ درصد کاهش روبرو شد و سهامداران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد از ارزش سهام خود را از دست دادند. پس از این سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران به صورت پیوسته در مسیر نزولی خود حرکت کرد و تا اوایل زمستان ۱۳۹۴ به سطح ۶۲ هزار واحد کاهش یافت.
دوشنبه سیاه بورس
سقوط دوشنبه سیاه از اوایل ماه مرداد سال ۱۳۹۹ آغاز شد. در ابتدای سال، شاخص کل بورس تهران در حدود ۵۰۸ هزار واحد قرار داشت. در تاریخ ۱۹ مرداد، این شاخص از مرز ۲ میلیون واحد عبور کرد و رکورد تاریخی شاخص بورس را ثبت کرد. اما سپس وارد روند نزولی شد و در آخرین روز کاری اسفندماه به سطح یک میلیون و ۳۰۷ هزار واحد رسید. بزرگترین ریزش بورس در آن زمان در تاریخ ۲۸ مهرماه رخ داد و با ۵۱ هزار واحد کاهش، به عنوان “دوشنبه سیاه” شناخته شد. همچنین، در این سال، سه بار رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تغییر کرد.
در دوران دولت احمدی نژاد، طرح سهام عدالت در سال ۱۳۸۴ تصویب هیئت وزیران شد. این طرح برای فروش بخشی از سهام شرکت های دولتی به قشرهای کم درآمدتر اجرا شد. در پایان دوران دولت حسن روحانی، سهام عدالت در بورس عرضه شد و ۵۰ میلیون ایرانی حق داشتند که سهام خود را به فروش برسانند. فروش بیش از حد این سهام توسط کارگزاری ها به عنوان یکی از دلایل اصلی سقوط بورس در ماه مرداد شناخته شد.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
یک نکته کلی این است که ساختار شاخص کل به گونه ای تنظیم شده است که در صورتی که شاخص کل کاهش یابد، افت سبد سهام اکثر افراد بیشتر از افت شاخص خواهد بود و در صورتی که شاخص کل رشد کند، رشد سبد سهام اکثر افراد کمتر از رشد شاخص خواهد بود. بنابراین، اعلام رکورد تاریخی شاخص بورس به این معنا نیست که سهام تمام سهامداران افزایش یا کاهش یافته است.
برجام و رکورد افزایش بورس سال 94
در روز یکشنبه، مورخ ۱۶ فروردین سال ۱۳۹۴، شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام (برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو) در شورای امنیت سازمان ملل و با حضور آلمان، شوک قوی به شاخص بازار سرمایه وارد کرد به شکلی که بالغ بر ۲۴۳۵ واحد افزایش یافت و یک صعود شدید را تجربه کرد.
کرونا و رکورد افزایش بورس سال 99
سال ۱۳۹۹ بدون شک یک سال استثنایی در تاریخ اقتصادی ایران بود. این سال به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹و تحریم های امریکا، سالی سخت و دشوار برای مردم ایران بود. با این حال، در تقویم اقتصادی سال ۹۹، یک رویداد مهم رخ داد؛ تعداد زیادی از مردم به سرمایه گذاری در بورس پرداختند و به همین دلیل، با ورود یک مقدار قابل توجه نقدینگی، شاخص کل بورس به مقدار ۲ میلیون واحد صعود کرد.
در روز ۵ فروردین، در اولین روز معاملات سال ۱۳۹۹، شاخص کل بورس در سطح ۵۰۸ هزار و ۶۶۱ واحد قرار داشت. در روز شنبه مورخ ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۹، شاخص کل بورس با افزایش ۴٫۳۲٪ و ۴۲۲۹۴ واحد، از سطح ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ واحدی عبور کرد و رکورد جدیدی در بازار سرمایه ایران به ثبت رساند. تحلیلگران، دلایل موفقیت و رونق بازار سرمایه در سال ۹۹ را موارد زیر ذکر کردند:
- عرضه سهام شرکت های دولتی توسط دولت
- آزادسازی سهام عدالت
- عدم جذابیت بازارهای موازی مانند بازار ارز، طلا، مسکن و غیره
یکی از مهمترین رویدادهای بورس در فصل بهار، عرضه نماد “دارا یکم” در روز اول خرداد ماه بود. این نماد شامل سهام بانک های دولتی و شرکت های بیمه بود و توسط دولت در بازار سرمایه عرضه شد. همچنین، در ۶ خرداد، دولت ۶۰ درصد از سهام عدالت را آزاد کرد.
در روز ۱۲ مرداد، شاخص کل بورس به سطح تاریخی ۲ میلیون واحد رسید. این رکورد تاریخی شاخص بورس به سرعت از بین رفت و پس از آن، شاخص بورس به سمت نزولی حرکت کرد و باعث ایجاد ترس و نگرانی در سهام داران شد. این وضعیت باعث افزایش حواشی در بازار سهام شد. توقف معاملات برای مدتی در نمادهایی مانند “شستا”، وجود اختلاف نظر بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد درباره عرضه نماد “پالایش یکم” و دیگر حواشی مهم این دوره در بازار سهام بود.
رکورد تاریخی شاخص بورس در سال 1402
در نیمه دوم سال ۱۴۰۱، همزمان با شروع یک روند صعودی جدید در بازار ارز، بازار سرمایه نیز به تدریج شروع به بازیابی کرد و در فصل زمستان، هنگامی که قیمت دلار به سطح بی سابقه ای رسید، قیمت سهام در بورس نیز به صورت صعودی همراه با نوساناتی افزایش یافت. در این میان، رسیدن قیمت دلار به ۶۰ هزار تومان، باعث شد رشد بازار سرمایه با سرعت بیشتری ادامه یابد؛ اما همزمان با این اتفاق، بازار سرمایه به شدت تحت تأثیر تنش های سیاسی قرار گرفت و مشکلات پرونده هسته ای پس از بسته شدن پنجره مذاکرات باعث نگرانی شد.
در روزهای پایانی سال گذشته، با آشتی بین ایران و عربستان سعودی، بخشی از این نگرانی ها کاهش یافت و این امر باعث افزایش اعتماد بیشتر بازار برای بازگشت به قله های قبلی شد. در آبان سال 1401 شاخص کل در رنج 1.25 میلیون واحد بود که در روز 16 اردیبهشت 1402 تا 2.5 میلیون واحد هم رسید. البته بعد از آن سقوط شدیدی را تجربه کرد.
نتیجه گیری
شاخص بورس ایران همانند سایر بازارهای بورس در سراسر جهان همراه با نوساناتی همراه بوده است که مهمترین فراز و نشیب های آن را می توان در سال های 92، 94، 99 و 1402 جستجو کرد.
در نگاه کلی به تاریخ بورس ایران، باید به عوامل متعددی که بر عملکرد آن تأثیر می گذارند، توجه کرد. فاکتورهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بین المللی می توانند بازار سرمایه را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهند و موجب ایجاد رکورد تاریخی شاخص بورس شوند. درک و تحلیل این عوامل می تواند به حفظ سرمایه شما کمک کند.