در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که سهام ممتاز در بورس چیست. هم دولت و هم شرکت‌های دولتی و خصوصی مختلف، برای اینکه بتوانند؛ نقدینگی لازم برای خود را تامین کنند و یا برای اینکه بتوانند بودجه لازم برای انجام پروژه‌‌های متنوع را، به دست بیاورند؛ یک سری اوراق بهادار صادر می‌‌کنند.

هر اوراق بهاداری دو چیز را مشخص می‌‌کند؛ اولاً مالکیت سهم و ثانیاً مقدار طلب سهامدار از نهادهایی که اوراق بهادار را منتشر کرده‌اند. اوراق بهادار به دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌‌شود. اوراق بهادار عادی و اوراق بهادار ممتاز. این دو نوع اوراق بهادار، دارای ویژگی ‌های متنوعی نیز هستند. قبل از این که بخواهیم سهم ممتاز در بورس را به شما معرفی کنیم؛ باید با مفهوم سهام عادی آشنا باشید. بنابراین ابتدا سهام عادی در بورس را توضیح می‌دهیم.

سهام عادی در بورس

سهام عادی یک نوع اوراق بهادار در بازار بورس است که نسبت به همه انواع اوراق بهادار، رواج بیشتری دارد. اگر بخواهیم تعریف دقیقی برای سهام عادی ذکر کنیم باید بگوییم که هر سهمی که ممتاز نیست، سهام عادی است. در واقع سهم ‌هایی که سودی از قبل برای آن‌ها تعیین نمی‌‌شود، سهم ‌های عادی هستند. سهام عادی مالکیت قسمتی از سهام یک شرکت را مشخص می‌ کند.

ارزش عادی و بازاری سهام عادی

هر سهام عادی دو ارزش اسمی و بازاری دارد. ارزش اسمی سهام عادی 100 تومان می‌‌باشد اما ارزش بازاری سهام عادی عدد ثابتی نیست و متناسب با عوامل زیادی، این ارزش بالا و پایین می‌‌شود. مهم ‌ترین عامل تاثیر گذار در ارزش بازاری یک سهام عادی، میزان عرضه و تقاضای آن است. طبیعتاً هر چقدر که تقاضای یک سهم عادی افزایش پیدا کند، ارزش بازاری آن نیز به همان تناسب بیشتر می‌‌شود.

موارد زیادی هستند که باعث می‌‌شوند تقاضای یک سهم عادی افزایش پیدا کند. مثلاً عملکرد مثبت یک سهم و بالا رفتن محبوبیت آن و معاملاتی که شرکت مربوطه انجام می‌ دهد. همه و همه باعث می‌‌شوند میزان تقاضای یک سهم عادی افزایش پیدا کند و به تبع آن ارزش بازاری سهم نیز بیشتر شود. وقتی که یک سهم خرید و فروش می‌‌شود ارزش بازاری آن سهم ملاک است نه ارزش عادی آن.

افرادی که دارای سهم عادی باشند می‌‌توانند در جلسات سالانه یک شرکت و همچنین در مجامع آن شرکت حاضر شوند. اگر هم سود آن شرکت تقسیم شود، قسمتی از آن سود به همین افراد مالک سهم ‌های عادی خواهد رسید. این نکته را هم ذکر کنیم که هر فرد متناسب با تعداد سهم‌‌های عادی که از یک شرکت دارد در مجامع آن شرکت حق رای خواهد داشت.

ویژگی‌های سهام عادی در بورس

سهام عادی دارای یک سری از ویژگی‌‌ها است، که آشنایی با این ویژگی ‌ها باعث می‌‌شود؛ شما در تشخیص سهام ممتاز در بورس با مشکلی مواجه نشوید:

ویژگی اول سهام عادی در بورس این است که اگر شرکت، سودده باشد به افراد دارای سهام عادی هم، سود پرداخت می‌‌شود.
از طرف دیگر افراد دارای سهام عادی یک شرکت به مجامع عمومی و مجامع فوق العاده آن شرکت دعوت خواهند شد و دارای حق رای هستند.
افراد دارای سهام عادی یک شرکت برای خرید سهام جدید آن شرکت حق تقدم دارند. اگر بخواهیم کامل‌تر توضیح دهیم باید بگوییم که وقتی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌‌دهد و سهام جدیدی را خریداری می‌ کند همین امر باعث می‌ شود که ارزش بازاری سهم‌‌های آن کاهش پیدا کند. طبیعتاً افرادی که سهم‌‌های آن شرکت را داشته‌‌اند، ضرر می‌ کنند. بنابراین شرکت برای پیش‌گیری از کم شدن ارزش دارایی سهامداران خود به آن‌ها حق تقدم می‌دهد.
سهام عادی تاریخ سررسید ندارد و افرادی که این نوع از سهم‌‌ها را منتشر می‌کنند، قانوناً مجبور نیستند که این اوراق را بازخرید کنند.
اگر شرکت مربوطه ورشکسته شود و با مشکل کمبود سرمایه مواجه شود، افرادی که سهم ‌های عادی آن شرکت را دارند، مسئولیتی راجع به پرداخت بدهی آن شرکت نخواهند داشت.
این که هر فرد چه میزان سهمی از مالکیت بر شرکت داشته باشد، به میزان سهم عادی خریداری شده توسط او ربط دارد.
در صورتی که شرکت منحل شود ابتدا همه بدهی ‌های آن شرکت صاف می‌‌شود و پس از آن باقیمانده دارایی‌‌ها بین افرادی که دارای سهم ‌های عادی آن شرکت هستند تقسیم می‌‌شود.
افرادی که یک تعداد سهم عادی از سهم ‌های یک شرکت را دارند این حق را دارند که از فعالیت‌‌های آن شرکت اطلاع داشته باشند.

مفهوم سهام ممتاز در بورس

سهام ممتاز در بورس به سهم ‌هایی گفته می‌ شود که از قبل برای آن‌ها سود تعیین شده است. در واقع سهام ممتاز نسبت به سهام عادی دارای مزیت ‌هایی می‌‌باشد. وقتی که یک فرد دارای سهم ممتاز از یک شرکت است در واقع این فرد نوعی گواهی مالکیت آن شرکت را دارا است و همچنین این فرد یک سری حقوق ثابت و معین را از دارایی ‌های آن شرکت دارا است. سهام ممتاز در بورس قابلیت انتقال به افراد دیگر را دارند.

یک ویژگی بسیار مثبت دیگری که سهام ممتاز در بورس دارد، این است که وقتی شرکت قرار باشد سودی پرداخت کند، اولویت را به افرادی می‌‌دهد که دارای سهم‌‌های ممتاز هستند و پس از پرداخت کامل سود سهام ممتاز به سراغ پرداخت سود سهم‌‌های عادی می‌ رود.

امتیازات و مزایای سهام ممتاز

افرادی که دارای سهام ممتاز هستند از یک سری امتیازات و مزایای خاصی بهره‌‌مند می‌ شوند. این امتیازات و مزایا بستگی به شرکت انتشار دهنده سهم دارد. از طرف دیگر در قراردادی، که بین افراد دارای سهم ممتاز با شرکت بسته می‌‌شود نیز، این امتیازات و مزایا مشخص می‌ شود. چند نمونه از امتیازاتی که دارندگان سهم ممتاز در بورس از آن‌ها برخوردار می‌ شوند؛ عبارت است از:

داشتن حق رای بیشتر؛
امکان معامله آن سهم با قیمتی کم‌تر از ارزش اسمی آن سهم؛
اختصاص پیدا کردن قسمتی از سود و یا حتی دارایی شرکت به آن‌ها؛
حق تقدم برای سهم جدید؛
شرایط خرید و فروش سهام ممتاز در روز.

با توجه به این که شرکت‌‌های مختلف، اقدام به فروش سهام ممتاز خود در بورس می‌‌کنند؛ نمی‌‌توان شرایطی را برای همه آن‌ها عنوان کرد. در واقع هر شرکتی برای خود شرایط خاصی دارد.

ویژگی‌های سهم ممتاز در بورس

سهام ممتاز در بورس، دارای یک سری از ویژگی ‌ها است که باعث می‌‌شود؛ افراد زیادی به سمت خرید آن سوق پیدا کنند. ویژگی‌‌های سهام ممتاز در بورس عبارت هستند از:

وقتی که فردی، یک تعداد سهام ممتاز از یک شرکت را در اختیار دارد؛ در واقع مالک قسمت معینی از سهام آن شرکت است، که این موضوع از قبل و در ابتدای قرارداد مشخص می‌‌شود.
افرادی که سهم‌های ممتاز در اختیار دارند؛ در واقع دارای حق مالکیت هستند. به همین دلیل، اجباری برای در رهن گذاشتن دارایی‌‌های شرکت، برای این سهم‌‌ها از طرف شرکت مربوطه نیست.
سهام ممتاز در بورس دارای سررسید نیست.
در پرداخت مبلغ اسمی تخفیفی وجود ندارد.
سهامداران سهم‌‌های ممتاز، سود بیشتری از شرکت دریافت می‌‌کنند.
وقتی که شرکت با زیان مواجه می‌‌شود؛ سهامداران سهم‌‌های ممتاز از این زیان، سهمی نخواهند برد و در واقع زیان شرکت به سهامداران ممتاز ربطی ندارد، که این یک مزیت فوق‌العاده برای سهم ممتاز در بورس به حساب می‌‌آید.
افرادی که دارای سهام ممتاز یک شرکت هستند؛ متناسب با شرایطی که آن شرکت مشخص می‌‌کند؛ از آن شرکت سهم دارند و سود می‌‌برند.
همان‌طور که در قسمت قبلی مقاله هم عنوان کردیم؛ در حین پرداخت سود به سهامداران مختلف، سهامداران ممتاز، نسبت به سهامداران عادی اولویت دارند. نکته مهم‌تر از این هم، آن است که اگر شرکت ورشکست شود و مجبور شود، که همه دارایی ‌های خود را به فروش بگذارد؛ اول باید پول سهامداران ممتاز را پرداخت کند و بعد از آن به سراغ پرداخت پول سهامداران عادی شرکت برود.
افرادی که دارای سهام ممتاز هستند؛ حتماً سود شرکت‌ مربوطه را دریافت خواهند کرد؛ ولی از آن جایی که سوددهی شرکت قطعی نیست؛ به این سهام‌داران سود قطعی و تضمینی پرداخت نمی‌‌شود و فقط مبلغی که از قبل مشخص شده است؛ به آن‌ها پرداخت می‌‌شود. در واقع سود پرداختی به سهامداران ممتاز در بورس به صورت درصدی نیست؛ بلکه یک عدد ثابت است.

در این مقاله راجع به سهام ممتاز در بورس مطالبی را بیان کردیم.

افرادی که سهام ممتاز یک شرکت را خریداری می‌‌کنند؛ دارای یک‌سری امتیازات هستند. در واقع ریسک خرید سهام ممتاز یک شرکت، نسبت به خرید سهام عادی آن شرکت خیلی کم‌تر است. مهم‌ترین امتیازی که می‌‌توانیم؛ برای این افراد برشمریم این است، که شرکت مربوطه، اولویت بیشتری به افراد دارای سهام ممتاز، نسبت به افراد دارای سهام عادی می‌‌دهد.

منظور از اولویت بیشتر، هم در زمان پرداخت سودهای شرکت است و هم در زمان ورشکستگی شرکت و پرداخت دارایی‌‌های شرکت به سهامداران. دلیل این امر هم این است، که در صورت زیان‌ده بودن آن شرکت، ارزش بازاری سهام عادی آن شرکت هم، کم می‌شود؛ ولی این اتفاق در مورد سهم ممتاز به این صورت نمی‌‌افتد.

افرادی که دارای سهام عادی هستند؛ به میزان سهم ‌های خود در مجامع آن شرکت، دارای حق رای هستند. البته باید به این نکته دقت کنیم، که داشتن حق رای به این معنا نیست که می‌‌توانند؛ نظرات خود را به شرکت تحمیل کنند؛ بلکه به هر حال این افراد می‌توانند؛ در تصمیم‌گیری‌های این شرکت نقشی داشته باشند. در پایان اگر علاقه مند به مطالعه در زمینه سرمایه‌گذاری در بورس، در سایت انتشارات آراد کتاب هستید، می توانید مقاله های مجله آراد کتاب را بخوانید.