در این مقاله قصد داریم در مورد طریقه سرمایه گذاری در بورس، مطالبی را عنوان کنیم. ابتدا بایستی هدف حضور شما در بورس مشخص شود. بعضی از افراد، نگاه بلند مدتی به بازار بورس دارند و سهم‌هایی که خریداری می‌کنند را برای مدت‌های طولانی نگه داری می‌کنند و خیلی با تغییرات مقطعی قیمت سهم‌ها کاری ندارند. با این وجود، هدف بعضی از افراد از سرمایه گذاری در بورس، می‌تواند ترید کردن باشد. این دسته از افراد به صورت پیوسته، بازار بورس را رصد می‌کنند و تعداد معاملات زیادی را حتی در یک روز انجام می‌دهند.
افراد تازه کار نباید به سراغ به سراغ حالت دوم یعنی داشتن هدف کوتاه مدتی بروند؛ چرا که ریسک این کار بسیار بالا است. در ادامه این مقاله، مراحل کاری سرمایه گذاری در بورس و نحوه انجام معامله در این بازار را بررسی خواهیم کرد. سپس سرمایه گذاری در بورس به روش آنلاین و آفلاین و البته سرمایه گذاری در بورس به روش مستقیم و غیر مستقیم را تحلیل می‌کنیم. بعد از آن انواع اوراق بهادار موجود در بازار بورس معرفی می‌شوند و همچنین انواع ریسکهای موجود در بازار بورس تحلیل می‌گردند.
مراحل کاری سرمایه گذاری در بورس
به منظور سرمایه گذاری در بورس به صورت آنلاین بایستی در وهله اول در سامانه‌ای تحت عنوان سامانه سجام ثبت نام کنید و پس از این که یک کارگزاری را برای خود برگزیدید، احراز هویت شوید. پس از این که عملیات احراز هویت شما با موفقیت به پایان رسید، کد بورسی دریافت خواهید کرد. شما به راحتی می‌توانید با کمک همین کد بورسی در سایت مربوط به کارگزاری خود وارد شده و به انجام معاملات و خرید و فروش سهام مختلف بپردازید.
برای هر فردی که عضو یک کارگزاری است، در سایت آن کارگزاری یک پرتفو یا همان سبد سهام تشکیل میشود و لیست سهام‌هایی که آن فرد خریداری کرده است در آن نمایش داده میشود.
نحوه انجام معامله در بازار بورس
انجام خرید و فروش سهام در بازار بورس، یک سری مراحل دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- در مرحله اول شما باید کد بورسی دریافت کنید.
- در مرحله دوم وارد سایت کارگزاری مربوط به خود شوید.
- در مرحله سوم باید به صورت اینترنتی حساب خود را شارژ کنید.
- در مرحله چهارم بایستی نماد بورسی که قصد خریداری سهم‌های آن را دارید را جستجو کرده و آن را پیدا کنید.
- در مرحله پنجم باید سفارش خرید سهم را ثبت نمایید.
- در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، تعداد مشخصی از سهام مورد نظر شما خریداری شده و به پرتفوی شما افزوده میشود.
- در صورتی که قصد فروش تعداد مشخصی از سهام مربوط به یک نماد بورسی را داشته باشید، می‌توانید سفارش فروش را ثبت کنید.
- اگر مشکلی وجود نداشته باشد، سهم شما فروخته میشود و از پرتفوی شما حذف می‌گردد و مبلغ آن به دارایی‌های حساب شما افزوده می شود.
- در مرحله آخر می‌توانید مبلغی که به دلیل فروش سهم به حساب شما اضافه شده است را برداشت کنید تا به حساب بانکی شما واریز گردد. البته می‌توانید این پول را برداشت نکنید و اجازه دهید که در حساب اینترنتی شما باقی بماند تا در زمان دلخواه بتوانید اقدام به خرید سهم کنید.
سرمایه گذاری در بورس به روش آنلاین و آفلاین
تا همین چند سال پیش حضور مردم در بورس به صورت آفلاین بود؛ ولی با توسعه فناوری و فراگیر شدن اینترنت، کم کم، معاملات آنلاین جای معاملات آفلاین را گرفت و دیگر نیازی نیست که مردم در تالار بورس و در کارگزاری‌ها حضور فیزیکی پیدا کنند و با مشکلات زیادی مانند رفت و آمد و شلوغی تالار بورس و کارگزاری‌ها و غیره مواجه شوند. امروزه همه افراد به صورت آنلاین اقدام به خرید و فروش سهام در بازار بورس می‌کنند. امروزه هر فردی به راحتی می‌تواند از طریق گوشی موبایل یا لپ تاپ یا کامپیوتر خود در آن واحد، سهام مورد نظر خود را از طریق اینترنت خریداری کرده و یا بفروشد.
سرمایه گذاری در بورس به روش مستقیم و غیر مستقیم
اگر قصد سرمایه گذاری در بورس را دارید باید به شما بگوییم که دو روش سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم در بازار بورس وجود دارد. در روش سرمایه گذاری مستقیم، خود فرد مستقیماً اقدام به خرید و فروش سهام مورد نظر خود خواهد کرد. بدیهی است که این روش، نیاز به دانش و مهارت و تجربه و آرامش روحی و روانی خاصی در فرد دارد.
در صورتی که تازه کار هستید و هنوز از لحاظ علمی و روحی و روانی و تجربه، به خود اعتماد کامل ندارید و یا این که فرصت کافی را برای تحلیل بازار و پیش‌بینی شرایط شرکت‌های مختلف ندارید، به سراغ استفاده از روش سرمایه گذاری مستقیم در بورس نروید. روش دیگر سرمایه گذاری در بورس، سرمایه گذاری غیر مستقیم در آن است. در این روش، افراد مختلف سرمایه‌های خود را به دست شرکت‌هایی می‌سپارند که از پرسنل با تجربه و با مهارت و با دانش تشکیل شده‌اند.
پرسنل این شرکت‌ها به صورت تخصصی بر روی بازار بورس کار می‌کنند و به طور شبانه روزی، وضعیت شرکت‌های حاضر در بورس را مورد بررسی قرار می‌دهند. بنابراین بدیهی است که امکان موفقیت روش غیر مستقیم سرمایه گذاری در بورس نسبت به روش مستقیم بیشتر است. از سوی دیگر با سرمایه گذاری به روش غیر مستقیم در بورس، صرفه جویی زیادی در وقت و هزینه شما به عمل می‌آید و استرسی که سرمایه گذاری مستقیم در بورس دارد را در روش غیر مستقیم، متحمل نخواهید شد.
خود سرمایه گذاری در بورس به صورت غیر مستقیم هم به دو مدل زیر دسته بندی می‌گردد:
- سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری
- سرمایه گذاری از راه شرکت‌های سبد گردان
این دو مدل سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس، یک سری فواید و معایب به دنبال خود دارند. در ادامه این دو مدل را به همراه مزایا و معایب آن‌ها بررسی می‌کنیم.
سرمایه گذاری غیر مستقیم در صندوقهای سرمایه گذاری بورس
در این روش از سرمایه گذاری، سرمایه‌ای که شما وارد می‌کنید، قسمتی از یک سرمایه بزرگ‌تر خواهد شد و از این سرمایه بزرگ‌تر، به منظور انجام معاملات استفاده میشود. سرمایه گذاری غیر مستقیم در صندوقهای سرمایه گذاری بورس، در زمینه طلا یا اوراق یا سهام و یا موارد دیگر باشد. مزایای سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری بورس، عبارت هستند از:
- این نوع صندوقهای سرمایه گذاری، دارای مدیریت مالی حرفه‌ای هستند. مدیریت این صندوق‌ها، بر بازارهای مالی احاطه کاملی دارند.
- همچنین با سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری، ریسک معاملات شما کاهش پیدا می‌کند. در واقع صندوقهای سرمایه گذاری، تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند که تصمیمات به موقع و درستی را اتخاذ کنند. این تصمیمات منطقی و درست باعث می شوند که در نهایت ریسک سرمایه‌گذاری شما کم شود.
- مزیت فوق العاده دیگری که سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری بورس دارد این است که این صندوق‌ها، ضامن نقد شوندگی شما می‌شوند. یعنی شما هر لحظه‌ای که بخواهید می‌توانید سرمایه خود را از این صندوق‌ها بیرون بیاورید. این در حالی است که در روش‌های مستقیم سرمایه گذاری در بورس احتمال دارد که شما در صف فروش گیر بیفتید و مدت‌ها نتوانید سهم‌هایی که خریداری کرده‌اید، را به فروش برسانید و قادر نباشید سرمایه خود را به موقع نقد کنید.
سرمایه گذاری غیر مستقیم در صندوقهای سبد گردانی
شرکت‌های سبد گردان، سرمایه مردم را از آن‌ها می‌گیرند و برای آن‌ها یک سبد سهام و یا همان پرتفوی مناسب تشکیل می‌دهند. بدیهی است که پرتفوهایی که شرکت‌های سبد گردان تشکیل می‌دهند، از روی تحلیل‌های بنیادی و تحلیل‌های تکنیکال به دست می آیند و معمولاً نسبت به پرتفویی که افراد عادی، برای خود تشکیل می‌دهند، بهتر و سودده‌تر خواهد بود. شرکت‌های سبد گردان، زمان انجام معامله را تعیین می کنند و خود افراد تاثیری در خرید و فروش سهم‌ها نخواهند داشت؛ ولی بدیهی است که مالکیت سهم‌ها با خود فرد سرمایه گذار است.
نکته ای که در مورد سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس باید به آن اشاره کنیم این است که باید مبلغی را به شرکت‌های سبد گردان پرداخت کنید تا آن‌ها مسئولیت سبد گردانی پرتفوی شما را بر عهده بگیرند. این مبلغ معمولاً به صورت ثابت نیست بلکه به صورت درصدی است و متناسب با میزان سودی که از خرید و فروش سهام به دست خواهید آورد، باید درصدی را به آن شرکت‌ها پرداخت کنید.
انواع اوراق بهادار موجود در بازار بورس
اگر بخواهیم طریقه سرمایه گذاری در بورس را مورد نقد و بررسی قرار دهیم، بایستی با انواع اوراق بهادار قابل معامله در این بازار نیز آشنا شویم. وقتی که شما وارد بازار بورس می‌‌شوید و کد بورسی دریافت می‌کنید، می‌توانید انواع اوراق بهادار را خرید و فروش کنید؛ ولی باید بدانید که خرید و فروش کدام یک از این انواع، بیشتر برای شما مناسب و سود ده خواهند بود. انواع اوراق بهادار موجود در بازار بورس عبارت هستند از:
- اوراق بهادار سهام شرکت‌ها.
- اوراق بهادار مربوط به حق تقدم سهام شرکت‌ها.
- اوراق بهادار مربوط به صندوقهای قابل معامله که به آن‌ها ETF نیز گفته میشود. خود اوراق بهادار صندوقهای قابل معامله نیز دارای انواع مختلفی هستند که معروف‌ترین آن‌ها صندوق قابل معامله درآمد ثابت است.
- اوراق بهادار مربوط به صندوقهای کالایی. این اوراق بهادار نیز به دو صورت صندوق کالایی طلا و صندوق کالایی زعفران وجود دارند.
- اوراق بهادار مربوط به گواهی سپرده کالایی. این دسته از اوراق بهادار به چند صورت، خرید و فروش می‌شوند که معروف‌ترین آن‌ها گواهی سپرده کالایی سکه است. البته گواهی سپرده کالایی زیره و پسته و برنج و سیمان و زعفران نیز در بازار بورس ایران خرید و فروش میشود.
- اوراق بهادار مربوط به قراردادهای اختیار معامله کالا. این دسته از اوراق بهادار به صورت قراردادهای اختیار معامله کالای زعفران و طلا و سکه وجود دارد.
ریسک‌ها و چالش‌های سرمایه گذاری در بورس
در صورتی که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارید، باید به این نکته دقت کنید که این بازار، پر از ریسک است. البته با انجام یک سری از کارها می‌توانید مقدار زیادی از ریسکهای این بازار را کاهش دهید؛ ولی به هیچ عنوان کسی نمی‌تواند تضمین کند که بدون ریسک و با احتمال ۱۰۰ درصد در بازار بورس به سود می‌رسد.
وقتی که شما به منظور سرمایه گذاری، زمین یا ملک یا ماشین یا طلایی را می‌خرید، معمولاً قیمت آن یا افزایش پیدا می‌کند یا راکد می‌ماند و یا این که اگر هم کاهش پیدا کند، درصد بسیار کمی از آن کاهش پیدا خواهد کرد. حداقل در چند دهه گذشته در کشور ایران سابقه نداشته است که قیمت مواردی که عرض کردیم، در طی یک سال، کاهش محسوسی داشته باشند. اتفاقاتی مانند پایان جنگ 8 ساله و یا امضای توافق برجام، قیمت ملک و ماشین و طلا و زمین را برای مدت کوتاهی کاهش دادند ولی حتی این اتفاقات بسیار مثبت و تاثیر گذار هم نتوانستند جلوی افزایش سرسام‌آور قیمت این موارد را بگیرند.
با این حال، بازار سرمایه، وضعیت متفاوتی دارد و همان طور که ممکن است افزایش قیمت سهم‌ها خیلی بیشتر از افزایش قیمت زمین و خانه و طلا و ماشین باشد، کاهش قیمت سهام نیز می‌تواند بسیار عجیب و غریب باشد. به طوری که امکان دارد قیمت یک سهم خاص در طی چند ماه، به یک پنجم قیمت خود برسد. بنابراین با دانستن این قضیه باید وارد سرمایه گذاری در بورس شوید.
ریسکهای موجود در بازار سرمایه به دو دسته تقسیم می‌شوند.
- ریسکهای سیستماتیک
- ریسکهای غیر سیستماتیک
ریسک های سیستماتیک سرمایه گذاری در بورس
ریسک های سیستماتیک به ریسکهای گفته می‌شوند که بر روی کل بازار سرمایه و یا همان بازار بورس تاثیر گذار هستند. ویژگی بارز ریسکهای سیستماتیک این است که قابل حذف نیستند و پیش‌بینی آن‌ها تقریباً غیر ممکن است و یا حداقل تنها با دانش اقتصادی و بورسی امکان‌پذیر نیست. همین عوامل باعث میشود که این نوع از ریسکهای بازار بورس، قابل کنترل توسط فرد سرمایه گذار نباشند. مثلا وقتی که تحریم‌هایی علیه یک کشور صورت می‌پذیرد، بازار بورس آن کشور بسیار متضرر خواهد شد. این ریسک یک ریسک سیستماتیک به حساب می‌آید. همچنین مواردی مانند سیل و زلزله و جنگ و مواردی از این دست، ریسکهای سیستماتیک بازار سرمایه هستند.
هر کشوری که به دلیل مدیریت صحیح خود در سطح کلان، با این ریسک‌ها کم‌تر مواجه باشد، بازار سرمایه و بورس بهتری خواهد داشت. به بیان دیگر، بازار بورس، علاقه زیادی به امنیت و آرامش دارد و از بی‌ثباتی و درگیری و تحریم و جنگ و … بیزار است.
ریسکهای غیر سیستماتیک بازار بورس
ریسکهای غیر سیستماتیکی که بازار بورس با آن‌ها مواجه است، نوعی از ریسک‌ها هستند که کل بازار سرمایه را با خود درگیر نمی‌‌کنند و فقط مربوط به یک شرکت و یا یک صنعت خاص هستند. به عنوان مثال زمانی که ارز ۴۲۰۰ تومانی داروها برداشته میشود، تمام سهم‌های مربوط به شرکت‌های دارویی، دچار تغییر و تحول قیمتی می‌شوند.
این یک مورد از انواع ریسکهای غیر سیستماتیک است. چرا که کل بازار سرمایه را درگیر نکرده است. یا به عنوان یک مثال دیگر وقتی که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تغییر می‌کند، قیمت سهام مربوط به شرکت‌های پتروشیمی نیز تغییر خواهد کرد. این مورد نیز ریسک غیر سیستماتیک دیگری است که ممکن است پیش بیاید. مزیت ریسکهای غیر سیستماتیک نسبت به ریسکهای سیستماتیک این است که قابل حذف هستند و شما می توانید با تغییر پرتفوی خود از ریسکهای غیر سیستماتیک در امان بمانید.
همان طور که در بالا هم عنوان شد، یک سری از کارها، ریسک بازار بورس را کاهش می‌دهند. این کارها عبارت هستند از:
- ورود غیر مستقیم به بازار سرمایه گذاری در بورس و استفاده از صندوقهای سرمایه گذاری و صندوقهای سبد گردانی
- مطالعه و افزایش دانش به صورت مستمر و یادگیری تحلیل‌های بنیادی و تحلیل‌های تکنیکال به صورت حرفه ای
- پرهیز از حرص و طمع و فروش سهم‌ها در نقاط قیمتی مناسب و همچنین پرهیز از ترس و خرید سهام‌ها در قیمت‌های مناسب
سخن آخر
طریقه سرمایه گذاری در بورس مطلبی بود که در این مقاله به آن پرداختیم. سرمایه گذاری در بورس را می توان به دو بازه کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم بندی کرد. هدف سرمایه گذار در هر یک از روش های گفته شده متفاوت است و ریسک هایی که باید به بپذیرد نیز با هم فرق می کند. برای سرمایه گذاری در بورس اصلی ترین کار ثبت نام در سامانه سجام و انتخاب کارگزاری و دریافت کد بورسی است.
پس از انجام این مراحل تنها نیازی که شما دارید مطالعه موردی و دقیق در حوزه شرکت هایی است که اقدام به فروش سهام می کنند. اگر تصور می کنید در این راه هنوز به حد کافی اطلاعات ندارید می توانید از صندوق های سرمایه گذاری استفاده کنید که در مقاله راجع به آن ها صحبت کردیم. در ادامه به بررسی ریسک های سرمایه گذاری در بورس پرداختیم و راجع به صندوق های سبدگردان و انواع اوراق بهادار در بازار بورسی مطالبی را عنوان کردیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله به شما کمک کرده باشیم که طریقه سرمایه گذاری در بورس را به صورت کامل متوجه شده باشید.