صندوق مختلط

در این مقاله، صندوق مختلط را مورد نقد و بررسی قرار خواهیم داد. صندوق‌های سرمایه‌ گذاری از راه‌‌هایی هستند، که مردم از طریق آن‌ها می‌‌توانند؛ به صورت غیر مستقیم در بورس اوراق بهادار، سرمایه ‌گذاری کنند.

وقتی که فردی برای اولین بار می‌‌خواهد؛ وارد بازار سرمایه شود (برای مطالعه بیشتر دربارۀ بازار سرمایه، کتاب الفبای بازار سرمایه انتشارات آراد کتاب را مطالعه کنید) و تجربه و سواد خاصی در این زمینه ندارد؛ حتماً باید به یک صندوق سرمایه‌ گذاری، اطمینان کند و از ورود مستقیم به بازار سرمایه قبل از کسب سواد و تجربه اجتناب کند.

یکی از این صندوق‌ها، صندوق سرمایه گذاری مختلط است. صندوق های مختلط یک نوع صندوق سرمایه‌ گذاری هستند، که جزء صندوق‌‌های سرمایه ‌گذاری مشترک به حساب می‌‌آیند. در صندوق های مختلط، دارایی‌های تحت مالکیت، هم صرف خرید سهام می‌شود و هم برای خرید اوراق با درآمد ثابت صرف می‌شود.

با توجه به نوع سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مختلط، ریسک این صندوق ها نسبت به صندوق سهامی کمتر است. در ادامه، با جزئیات صندوق سرمایه گذاری مختلط آشنا می‌شویم.

صندوق مختلط چیست؟

قبل از توضیح مفهوم صندوق مختلط، باید بگوییم که در کل، صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری از روی ترکیب دارایی های خود دسته ‌بندی می‌‌شوند. یک دسته از انواع صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری هستند، که بیشتر دارایی ‌های تحت مالکیت خود را صرف خرید سهام و یا حق تقدم سهام می‌‌کنند.

به این دسته از صندوق‌ ها، صندوق‌‌های سهامی گفته می‌‌شود. بعضی دیگر از انواع صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری هم هستند، که دارایی ‌های خود را صرف خرید اوراق با درآمد ثابت می‌کنند. به این نوع صندوق ‌ها هم صندوق درآمد ثابت گفته می‌‌شود.

صندوق ‌های سرمایه ‌گذاری، که دارایی ‌های تحت مالکیت خود را هم صرف خرید سهام می‌‌کنند و هم صرف خرید اوراق با درآمد ثابت، با نام صندوق ‌های مختلط معروف هستند. به بیان ساده‌تر، صندوق‌‌های مختلط، تلفیقی از صندوق ‌های سهامی و صندوق‌‌های با درآمد ثابت هستند. ^{Fondos mixtos}

نسبت دارایی صندوق مختلط

باید به این نکته اشاره کنیم که زمانی به یک صندوق سرمایه ‌گذاری، صندوق سرمایه‌ گذاری مختلط گفته می‌‌شود، که تقریباً به نسبت مساوی، در خرید سهام و اوراق، سرمایه ‌گذاری بکند. البته در طول زمان، دارایی ‌های یک صندوق سرمایه‌ گذاری مختلط می‌‌تواند؛ تغییر کند. در واقع کارشناسان یک صندوق مختلط، متناسب با شرایط اقتصادی کشور و شرایط بازار، دارایی‌های آن صندوق را در موارد مختلفی صرف می‌‌کنند.

تنها چیزی که قطعیت دارد؛ این است که دارایی ‌های یک صندوق مختلط، حداقل باید ۴۰ درصد در خرید سهام و 40 درصد در خرید اوراق با درآمد ثابت صرف شوند و ۲۰ درصد باقیمانده می‌‌تواند؛ به مرور زمان و با توجه به شرایط بازار، بین خرید سهام و خرید اوراق با درآمد ثابت (و سپرده بانکی) جابجا شود.

چه زمانی می‌توان یک صندوق را صندوق مختلط نامید؟

برای این که بتوانیم یک صندوق را صندوق سرمایه ‌گذاری مختلط بنامیم؛ باید نسبت دارایی سهام و دارایی اوراق با درآمد ثابت آن صندوق، حداقل ۴۰ درصد سهام و حداکثر نیز ۶۰ درصد سهام باشد.

مابقی دارایی ‌های آن صندوق نیز، باید صرف خرید اوراق با درآمد ثابت شود. در واقع کارشناسان و افراد خبره‌ای که در صندوق سرمایه ‌گذاری مختلط کار می‌‌کنند؛ متناسب با وضعیت بازار، اقدام به سرمایه ‌گذاری مابقی دارایی صندوق مختلط در خرید اوراق با درآمد ثابت می‌‌کنند.

ریسک صندوق مختلط

سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌‌آید؛ این است که «ریسک صندوق مختلط در چه حد است؟» در پاسخ به این سوال باید بگوییم، که ریسک این نوع صندوق‌ها نسبت به صندوق سهامی کمتر است و نسبت به صندوق با درآمد ثابت و یا نسبت به سرمایه ‌گذاری مستقیم در سپرده ‌های بانکی، ریسک بیشتری دارد. در واقع صندوق سرمایه ‌گذاری مختلط یک نوع صندوق با ریسک متوسط به حساب می‌آید.

هر چقدر که دارایی‌‌های یک صندوق سرمایه ‌گذاری مختلط، بیشتر در خرید اوراق با درآمد ثابت صرف شود؛ آن صندوق، ریسک پذیری کمتری دارد و هر چقدر که دارایی‌های یک صندوق مختلط، بیشتر در خرید سهام صرف شود؛ آن صندوق، ریسک پذیری بیشتری دارد.

به عنوان مثال در صورتی که یک صندوق سرمایه ‌گذاری، ۳۰ درصد در خرید اوراق با درآمد ثابت صرف کند و ۷۰ درصد باقیمانده از دارایی خود را به خرید سهام اختصاص دهد؛ دیگر نمی‌‌توان نام صندوق سرمایه‌ گذاری مختلط را بر روی آن گذاشت.

تاثیر وضعیت بازار سهام بر صندوق مختلط

در صورتی که وضعیت بازار سهام خوب باشد؛ افرادی که در صندوق‌‌های سرمایه ‌گذاری مختلط، سرمایه‌ گذاری کرده‌‌اند؛ می‌توانند از وضعیت مناسب بازار سهام، بهره‌مند شوند و به سود خوبی دست پیدا کنند.

از سوی دیگر، اگر وضعیت بازار نامطلوب هم باشد (در اصطلاح دچار رکود شده باشد)، با توجه به اینکه حدود نصف دارایی‌‌های صندوق مختلط در اوراق با درآمد ثابت و یا در سپردۀ بانکی سرمایه‌ گذاری شده است؛ بنابراین افرادی که در این صندوق ‌ها، سرمایه ‌گذاری کرده‌اند؛ نسبت به افرادی که در صندوق‌‌های سهامی سرمایه ‌گذاری کرده‌اند؛ کمتر متضرر می‌‌شوند.

بازدهی صندوق ‌های سرمایه گذاری مختلط

از لحاظ بازدهی هم اگر بخواهیم صندوق سرمایه‌ گذاری مختلط را بررسی کنیم؛ باید بگوییم که این نوع صندوق‌های سرمایه گذاری، نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت و همچنین نسبت به سپرده ‌های بانکی، بازدهی بیشتری دارند.

با وجود این به دلیل اینکه صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری مختلط، به صورت محتاطانه عمل می‌کنند و حدود نصف سرمایه و دارایی خود را در صندوق ‌های با درآمد ثابت و یا در سپرده‌‌های بانکی سرمایه ‌گذاری می‌‌کنند؛ بازدهی آن‌ها نسبت به صندوق سهامی کمتر خواهد بود.

نحوه کار صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری مختلط

این نوع صندوق‌ها هم مثل بقیه انواع صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری، ابتدا به جمع کردن پول از سرمایه‌ گذاران خود می‌‌پردازند. یک اساسنامه و یا بهتر بگوییم؛ یک امیدنامه بین آن‌ها و مشتریان آن‌ها امضا می‌‌شود.

در این امیدنامه، در مورد ترکیب دارایی‌های صندوق، توافقی بین صندوق و سرمایه گذاران حاصل می‌‌شود. پس از آن، صندوق‌‌های سرمایه گذاری مختلط اقدام به خرید اوراق بهادار می‌‌کنند.

هر چقدر که این اوراق بهادار، کاهش و یا افزایش ارزش داشته باشند؛ دارایی سرمایه‌ گذاران این صندوق‌ها نیز به همان نسبت بالا و پایین می‌‌شود. البته سرمایه‌ گذاران در صندوق‌‌های سرمایه گذاری مختلط، باید یک‌سری کارمزد هم به این صندوق‌ها پرداخت کنند، که این مورد نیز در امیدنامه ذکر می‌‌شود.

صندوق مختلط برای چه کسانی مناسب است؟

صندوق سرمایه گذاری مختلط، با ترکیبی از سهام و اوراق با درآمد ثابت، برای طیف وسیعی از سرمایه گذاران مناسب است؛ اما به‌طور دقیق‌تر صندوق مختلط مناسب افرادی است که شرایط زیر را دارند:

1. میانه‌رو هستند؛ افرادی که نه ریسک‌پذیری بالایی دارند و نه ریسک‌گریز هستند. آنها به دنبال سود معقول هستند و درعین‌حال، ریسک سرمایه گذاری را مدیریت می‌کنند.
2. سرمایه‌گذاری بلندمدت؛ این صندوق‌ها برای افرادی که قصد دارند؛ برای مدت طولانی سرمایه‌گذاری کنند؛ مناسب‌تر هستند.
3. تنوع‌طلب هستند؛ افرادی که می‌خواهند پرتفوی سرمایه‌گذاری متنوعی داشته باشند و درعین‌حال، مدیریت پرتفوی را به یک تیم حرفه‌ای بسپارند.
4. به دنبال کاهش ریسک هستند؛ افرادی که می‌خواهند ریسک ناشی از نوسانات بازار سهام را کاهش دهند، می‌توانند با استفاده از صندوق مختلط، بخشی از سرمایه خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنند.
5. سرمایه‌گذاری کوچک؛ افرادی که مبلغ کمی برای سرمایه‌گذاری دارند، می‌توانند با خرید واحدهای صندوق، در بازار سرمایه حضور پیدا کنند.

مزایای صندوق سرمایه گذاری مختلط

صندوق سرمایه گذاری مختلط، مزایای متنوعی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. برخی از مهم‌ترین مزایای این صندوق‌ها در ادامه می‌آید.

تنوع‌پذیری

با سرمایه‌گذاری در سبد متنوعی از دارایی‌ها، ریسک ناشی از نوسانات بازار کاهش می‌یابد. همچنین ترکیبی از سهام با پتانسیل رشد بالا و اوراق با درآمد ثابت با ثبات، فرصت کسب بازدهی بیشتر را فراهم می‌کند.

مدیریت حرفه‌ای

صندوق‌ها توسط تیم‌های حرفه‌ای مدیریت می‌شوند، که با دانش و تجربه خود، پرتفوی را بهینه می‌سازند. تصمیمات سرمایه‌گذاری بر اساس تحلیل‌های دقیق و به‌روز بازار گرفته می‌شود.

نقدشوندگی بالا

سرمایه‌گذاران می‌توانند؛ به راحتی و در هر زمان واحدهای خود را بفروشند و به سرمایه خود دسترسی پیدا کنند.

سرمایه‌گذاری کم‌ریسک‌تر نسبت به سهام

با وجود سهم قابل توجهی از اوراق با درآمد ثابت، ریسک کلی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مختلط، نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام کمتر است.

تنوع در انتخاب

طیف گسترده‌ای از صندوق‌های مختلط، با ریسک و بازدهی متفاوت وجود دارد، که سرمایه‌گذاران می‌توانند؛ بر اساس اهداف خود، صندوق مناسب را انتخاب کنند.

سرمایه‌گذاری کوچک

امکان سرمایه‌گذاری در صندوق های مختلط با مبالغ کم وجود دارد، که برای سرمایه‌گذاران با سرمایه‌های کم و کوچک مناسب است.

معافیت از مالیات

سود حاصل از سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط، معاف از مالیات است. این یکی از مزیت‌های مهم این نوع سرمایه‌گذاری است.

سرمایه‌گذاری بلندمدت

سرمایه‌گذاری بلندمدت در صندوق های مختلط، فرصت کسب بازدهی بالاتر و ایجاد ثروت را فراهم می‌کند.

سرمایه‌گذاری منظم

با سرمایه‌گذاری منظم، تأثیر نوسانات بازار کاهش می‌یابد و بازدهی بلندمدت بهبود می‌یابد.

معایب صندوق های سرمایه گذاری مختلط

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط، با وجود مزایای فراوان، دارای برخی معایب نیز هستند، که سرمایه‌گذاران باید از آنها آگاه باشند. برخی از مهم‌ترین معایب این نوع صندوق‌ها در ادامه معرفی می‌شوند.

کاملا شفاف نیستند

ترکیب سبد دارایی‌های صندوق مختلط ممکن است؛ به‌طور مرتب تغییر کند که این امر می‌تواند؛ پیش‌بینی بازدهی را دشوار سازد. همچنین به دلیل تنوع دارایی‌ها در این صندوق‌ها، درک کامل عملکرد آنها برای سرمایه‌گذاران عادی ممکن است؛ پیچیده باشد.

هزینه‌های مدیریت

این صندوق‌ها معمولاً دارای کارمزدهای مختلفی، از جمله «کارمزد مدیریت»، «کارمزد عملکرد» و «کارمزد خرید و فروش» هستند، که بر بازدهی نهایی سرمایه‌گذار تأثیر می‌گذارد.

ریسک بازار

ارزش واحدهای صندوق های مختلط، تحت تأثیر نوسانات بازار سهام و اوراق با درآمد ثابت قرار دارد. در دوره‌های رکود اقتصادی، ممکن است ارزش این واحدها کاهش یابد.

عدم نقدشوندگی کامل

برخلاف سهام، ممکن است در برخی موارد، محدودیت‌هایی برای خرید و فروش واحدهای صندوق وجود داشته باشد.

عدم اطمینان از بازدهی

بازدهی صندوق های مختلط تحت تأثیر عوامل متعددی، از جمله سیاست های پولی، شرایط اقتصادی، تصمیمات مدیر صندوق و رویدادهای غیرمنتظره قرار دارد. بنابراین، تضمینی برای کسب بازدهی مشخص وجود ندارد.

خطر از دست دادن سرمایه

مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، سرمایه‌گذاری در صندوق های مختلط نیز با ریسک از دست دادن بخشی از سرمایه همراه است.

عدم امکان انتخاب سهام

سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها نمی‌توانند؛ سهام خاصی را انتخاب کنند و تصمیم‌گیری در مورد ترکیب سبد بر عهده مدیر صندوق است.

چطور بهترین صندوق مختلط را انتخاب کنیم؟

انتخاب بهترین صندوق مختلط، تصمیم مهمی است که مستلزم دقت و بررسی دقیق است. اطلاعات مربوط به صندوق های مختلف را از منابع معتبر، مانند سایت‌های کارگزاری‌ها، سایت‌های مقایسه صندوق‌ها و گزارش‌های مالی صندوق‌ها جمع‌آوری کنید و آگاهانه یک یا چند صندوق مختلط را برگزینید.

البته توصیه می‌کنیم برای کاهش ریسک، بهتر است در چندین صندوق مختلط سرمایه‌گذاری کنید. همچنین به‌طور مرتب عملکرد صندوق‌های خود را بررسی کنید و در صورت نیاز، تغییرات لازم را انجام دهید.

در نهایت، بهترین صندوق مختلط، صندوقی است که با اهداف، تحمل ریسک و شرایط مالی شما سازگاری داشته باشد. عوامل کلیدی در انتخاب بهترین صندوق مختلط عبارتند از:

• مدت زمان سرمایه گذاری؛ اگر قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت دارید؛ صندوق‌هایی با ریسک بالاتر و پتانسیل بازدهی بیشتر را در نظر بگیرید. برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، صندوق‌های با ریسک کمتر و ثبات بیشتر، مناسب‌تر هستند.
• تحمل ریسک؛ هر فردی تحمل ریسک متفاوتی دارد. اگر تحمل ریسک پایینی دارید، صندوق‌هایی با سهم بیشتری از اوراق با درآمد ثابت را انتخاب کنید.
• کارمزدهای صندوق؛ کارمزد مدیریت، کارمزد خرید و فروش و سایر هزینه‌های مرتبط با صندوق را بررسی کنید. کارمزدهای بالاتر، بازدهی نهایی شما را کاهش می‌دهند.
• تاریخچه عملکرد؛ عملکرد گذشته صندوق را در دوره‌های مختلف بررسی کنید. توجه داشته باشید که عملکرد گذشته، تضمین‌کننده عملکرد آینده نیست، اما می‌تواند به شما دید خوبی از نحوه مدیریت صندوق بدهد.
• تنوع سبد؛ صندوق‌هایی که سبد متنوع‌تری از سهام و اوراق با درآمد ثابت دارند، معمولاً ریسک کمتری دارند.
• سیاست سرمایه‌گذاری؛ سیاست سرمایه‌گذاری صندوق را به دقت مطالعه کنید. این سیاست نشان می‌دهد که مدیر صندوق چگونه قصد دارد، دارایی‌های صندوق را مدیریت کند.
• اندازه صندوق؛ صندوق‌های بزرگ‌تر معمولاً نقدشوندگی بیشتری دارند و هزینه‌های مدیریت کمتری دارند.
• تیم مدیریتی؛ تجربه و سابقه تیم مدیریتی صندوق را بررسی کنید. یک تیم مدیریتی قوی می‌تواند، عملکرد صندوق را بهبود بخشد.

انواع صندوق های مختلط

صندوق ‌های مختلط به دو دسته گوناگون تقسیم می‌‌شوند؛ دسته اول از صندوق‌‌های سرمایه‌ گذاری مختلط، از نوع صدور و ابطالی هستند و دسته دوم نیز صندوق‌‌های مختلط قابل معامله و یا همانETF هستند.

صندوق هایETF، قابلیت معامله در بازار بورس توسط شما را دارند و قیمت‌‌های آن‌ها نیز متناسب با عرضه و تقاضا، بالا و پایین می‌‌شود. این در حالی است که صندوق‌‌های مختلط صدور و ابطالی، متناسب با NAV صدور و ابطال، معامله می‌‌گردند.

مثال‌هایی از صندوق سرمایه ‌گذاری مختلط

طبق آخرین آماری که از پایگاه اینترنتی مرکز پردازش اطلاعات مالی در ایران به دست آمده است؛ 20 صندوق مختلط در کشور ایران وجود دارد. ارزش دارایی‌‌های این صندوق ها، چیزی حدود ۶۰۰۰ میلیارد تومان است.

«صندوق تضمین اصل سرمایه» که جزء صندوق‌‌های کارگزاری مفید است؛ یکی از انواع صندوق ‌های سرمایه ‌گذاری است، که ترکیب دارایی‌‌های آن نشان‌دهندۀ مختلط بودن این نوع صندوق است. البته «صندوق ممتاز» نیز در همین کارگزاری، یک نوع صندوق مختلط به حساب می‌‌آید. همچنین در این فهرست، از صندوق های زیر نیز می‌توان نام برد:

1. صندوق سرمایه گذاری یکم نیکوکاری آگاه
2. صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری میراث ماندگار پاسارگاد
3. صندوق سرمایه گذاری مشترک نیکی گستران
4. صندوق سرمایه گذاری مشترک گنجینه مهر
5. صندوق سرمایه گذاری مشترک کوثر
6. صندوق سرمایه گذاری مشترک پارس
7. صندوق سرمایه گذاری مشترک آسمان خاورمیانه
8. صندوق سرمایه گذاری مختلط کاریزما
9. صندوق سرمایه گذاری مختلط گوهر نفیس تمدن
10. صندوق سرمایه گذاری ستاره پایدار سپهر
11. صندوق سرمایه گذاری سپهر اندیشه نوین
12. صندوق سرمایه گذاری زیتون نماد پایا
13. صندوق سرمایه گذاری رشد آفرین سرمایه

سخن پایانی درباره صندوق های مختلط

صندوق مختلط جزء صندوق‌های اشتراکی دسته‌بندی می‌شود. ۴۰ تا 60 درصد از دارایی‌های تحت مالکیت یک صندوق سرمایه گذاری مختلط را وارد بازار بورس و یا همان بازار سهام می‌‌کنند و 40 تا 60 درصد مابقی را نیز، صرف خرید اوراق مشارکت و همچنین سایر اوراق با درآمد ثابت و صرف سرمایه‌ گذاری در سپرده‌‌های بانکی می‌‌نمایند.

به همین دلیل است، که صندوق های مختلط یک نوع صندوق اشتراکی به حساب می‌‌آیند. این نوع صندوق، ریسک متوسطی دارد و برای سرمایه گذاری مطمئن، مناسب است.