در این مقاله قصد داریم به تحلیل صندوق سهامی بپردازیم. صندوق سهامی یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری به حساب می آید. تمامی صندوق های سرمایه گذاری برای افراد مبتدی و برای افرادی که برای اولین بار وارد بازار سرمایه شده اند، گزینه های بسیار مناسبی هستند.
در واقع افراد متبحر و با تجربه و با دانشی در صندوق های سرمایه گذاری مختلف حضور دارند و بسیار بهتر از یک فرد مبتدی می دانند که در کجاها باید سرمایه گذاری صورت پذیرد و در بازارهای مالی مختلف، خرید و فروش در چه زمان هایی منطقی تر است. در واقع صندوق های سرمایه گذاری، یک سری نهاد مالی هستند که اداره و مدیریت آن ها به وسیله کارشناسان و متخصصین بازار سرمایه صورت می‌پذیرد و این صندوق ها زیر نظر سازمان بورس کار می کنند.
صندوق سهامی چیست؟
چند نوع صندوق سرمایه گذاری وجود دارد که علت نام گذاری آن ها نیز از روی ترکیب دارایی های آن ها می باشد. در صورتی که ترکیب دارایی های یک صندوق بدین صورت باشد که حداقل ۷۰ درصد از آنها صرف خرید سهم های بورسی و یا خرید حق تقدم های بورسی و یا صرف خرید سهم های فرا بورسی شوند، آن صندوق یک صندوق سهامی به حساب خواهد آمد.
در واقع صندوق سهامی بیشتر به دنبال خرید سهم های بورسی و سود بردن از بالا رفتن قیمت آن سهم ها است. البته برای این که یک مقدار از ریسک این صندوق ها پایین بیاید، حداکثر ۳۰ درصد از دارایی های تحت مالکیت آن ها صرف خرید اوراق با درآمد ثابت و یا اوراق مشارکت می شود. حتی بعضی از انواع صندوق های سهامی تا ۳۰ درصد از دارایی خود را صرف سرمایه گذاری در بانک ها هم می کنند.
بررسی ریسک صندوق سهامی
بدیهی است که به هر میزانی که دارایی های یک صندوق سهامی که صرف خرید اوراق با درآمد ثابت و مواردی از این قبیل شده است به ۳۰ درصد نزدیک تر باشد آن صندوق سهامی، ریسک پذیری کم تری دارد و به هر میزانی که این قسمت از دارایی های یک صندوق سهامی به صفر درصد نزدیک تر باشد آن صندوق سهامی، ریسک پذیری بیشتری دارد.
انواع صندوق های سهامی
صندوق های سهامی را می توان از چند جهت تقسیم بندی کرد. از لحاظ حجم دارایی های تحت مالکیت، این نوع صندوق ها به دو گروه صندوق های سهامی بزرگ و صندوق های سهامی کوچک تقسیم بندی می شوند. این تقسیم بندی از روی تعداد واحدهایی است که یک صندوق سهامی، مجاز به انتشار است. در صندوق های سهامی کوچک تنها اجازه انتشار حداکثر ۵۰ هزار واحد سرمایه گذاری وجود دارد. البته این تعداد یک حداقل هم دارند و آن هم عدد ۵۰۰۰ است. یعنی حتی صندوق سهامی کوچک هم حق ندارد زیر پنج هزار عدد سهم انتشار دهد.
در صندوق های سرمایه گذاری بزرگ تعداد واحدهایی که مجاز به انتشار هستند به ۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار واحد سرمایه گذاری می رسد. یعنی واحد های سرمایه گذاری بزرگ اجازه ندارند زیر ۵۰ هزار واحد و بالای ۵۰۰ هزار واحد سرمایه گذاری انتشار دهند.
صندوق های سهامی متناسب با نوع و میزان ریسک پذیری نیز به سه دسته صندوق سهامی محافظه کارانه و صندوق سهامی میانه رو و صندوق سهامی تهاجمی تقسیم می شوند.
چه افرادی باید به سمت سرمایه گذاری در صندوق‌های سهامی بروند؟
همان طور که در ابتدای مقاله هم عنوان کردیم افراد مبتدی و افرادی که دانش کافی در زمینه بازارهای مالی ندارند و یا این که از لحاظ زمانی، فرصت کافی برای بررسی و تحلیل بازارهای مالی ندارند، بهتر است که سرمایه خود را در صندوق های سرمایه گذاری بگذارند و به آن ها اعتماد کنند.
در این جا سوالی که پیش می آید این است که صندوق سهامی برای چه دسته ای از افراد مناسب است. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که ریسک سرمایه گذاری در صندوق های سهامی، بسیار بالاتر از ریسک سرمایه گذاری در صندوق های با درآمد ثابت و یا حتی صندوق های مختلط است.
بنابراین افرادی که قدرت ریسک بالاتری دارند و دید آنها بلند مدت تر است باید به سرمایه گذاری در صندوق های سهامی فکر کنند. افرادی که ریسک پذیری کم تری دارند و یا در کوتاه مدت، به پول خود نیاز خواهند داشت و مجبور به برداشتن سرمایه خود خواهند بود، بهتر است که به دنبال سرمایه گذاری در صندوق های با درآمد ثابت و یا صندوق های مختلط باشند.
البته همان طور که در بالا هم گفتیم، صندوق های سرمایه گذاری سهامی هم با یکدیگر متفاوت هستند و بعضی از آن ها ریسک پذیری بالاتری نسبت به بعضی‌های دیگر دارند. بنابراین اگر قصد سرمایه گذاری در این نوع صندوق ها را هم دارید باید متناسب با قدرت ریسک پذیری خود یک صندوق سهامی مناسب را انتخاب کنید.
ارزش واحدهای یک صندوق سهامی
یک صندوق سهامی زمانی که آغاز به کار می کند، واحدهای خود را به فروش می رساند. فرض کنید که قیمت هر واحد از این صندوق برابر با ۲۰۰ هزار تومان باشد. در صورتی که عملکرد صندوق مناسب باشد و بتواند با مدیریت مناسب دارایی های تحت مالکیت خود، سودآوری بالایی داشته باشد، ارزش واحدهای این صندوق نیز به همان نسبت افزایش پیدا می کند.
از سوی دیگر اگر صندوق نتواند شرایط مناسبی برای خود فراهم بیاورد و سرمایه گذاری‌های اشتباهی داشته باشد یا اگر بازار سهام دچار رکود شده باشد و رکود بازار بر روی این صندوق هم تاثیر بگذارد، ارزش واحدهای صندوق هم تاثیر می پذیرند. یعنی یا راکد می مانند و یا با افت ارزش مواجه می شوند.
به عنوان مثال اگر این صندوق بتواند دارایی های خود را در طی چند سال ۳۰ برابر کند، ارزش واحدهای این صندوق نیز از ۲۰۰ هزار تومان به ۶ میلیون تومان افزایش پیدا می کند. ولی اگر این صندوق، ارزش دارایی خود را در طی چند سال به نصف کاهش دهد، ارزش واحدهای آن صندوق نیز برابر با ۱۰۰ هزار تومان می شود.
تقسیم واحدهای یک صندوق سهامی
در صورتی که یک صندوق سهامی با گذشت زمان، سود زیادی داشته باشد ارزش واحدهای آن صندوق با رشد قیمتی مواجه می شوند. مطابق با مثال بالا در صورتی که ارزش واحدهای یک صندوق سهامی در ابتدا، 200 هزار تومان باشد و پس از چند سال به شش میلیون تومان برسد، قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا می کند.
در نتیجه این صندوق های سهامی برای جذب سرمایه های خرد مردم، اقدام به تقسیم واحدهای صندوق به واحدهای کوچک تر می کنند. مثلاً هر واحد را به ۲۰ واحد کوچک تر تقسیم می کنند. در نتیجه ارزش واحد از ۶ میلیون تومان به 300 هزار تومان می رسد و افراد جدید راحت تر می توانند واحدهای این صندوق سهامی را خریداری کنند.
البته این تقسیم واحد، هیچ ضرری برای سرمایه گذاران قبلی این صندوق سهامی نخواهد داشت. مثلاً فردی که قبلاً ۱۰ واحد از این صندوق خریداری کرده بود و قبل از تقسیم واحد، دارای 10 واحد 6 میلیون تومانی است. با تقسیم واحدهای این صندوق سهامی، این فرد دارای 200 واحد از این صندوق (هر یک به ارزش 300 هزار تومان) خواهد بود.
تعداد و ارزش دارایی های صندوق های سهامی
طبق آماری که در تیر ماه سال ۱۴۰۲ برآورد شده است تعداد ۱۰۷ صندوق سهامی در کشور ایران مشغول به فعالیت هستند. ارزش روز دارایی های این صندوق های سهامی نیز چیزی حدود ۹۳ هزار میلیارد تومان است. البته این آمار مربوط به صندوق های سهامی مجوزدار و رسمی است. صندوق های سهامی بدون مجوز هم به صورت گسترده در کشور ایران فعال هستند که توصیه ما به شما این است که به سمت آن صندوق ها نروید.
به عنوان مثال کارگزاری مفید ۴ صندوق سهامی مجوزدار و معتبر دارد که با شیوه ها و رویکردهای مختلف نسبت به همدیگر و با ریسک پذیری های متنوع در حال فعالیت هستند.
بازدهی و ریسک صندوق سهامی
همان طوری که در خلال مقاله هم بیان شد، صندوق های سهامی نسبت به سایر انواع صندوق های سرمایه گذاری، ریسک بالاتری دارند ولی با این وجود، ریسک استفاده از این نوع صندوق ها، نسبت به ریسک ورود مستقل به بازار سرمایه، بسیار کم تر است. در واقع وقتی که شما دارایی خود را به صندوق سهامی می سپارید یک تیم حرفه ای و با تجربه از دارایی شما حفاظت خواهند کرد و سعی در افزایش آن خواهند داشت.
از لحاظ بازدهی هم قطعاً این نوع صندوق ها نسبت به انواع دیگر صندوق های سهامی می‌توانند بازدهی بیشتری داشته باشند.
نتیجه گیری
صندوق سهامی یک صندوق پر ریسک است. در نتیجه، سرمایه گذاری در این صندوق برای افرادی مناسب است که ریسک پذیری بالایی دارند. اگر دید بلند مدتی دارید، حتماً یک صندوق سهامی معتبر را انتخاب کنید و مقداری از سرمایه مازاد خود را در آن جا سرمایه گذاری کنید.
ذکر این نکته هم الزامی است که در صورت مناسب بودن شرایط بازار سهام شما سودآوری بیشتری می‌توانید از طریق سرمایه گذاری در صندوق سهامی داشته باشید و در صورتی که بازار بورس، شرایط خوبی نداشته باشد و راکد باشد، احتمال درآمدزایی شما از طریق سرمایه گذاری در صندوق سهامی نیز کاهش پیدا می کند. این را هم فراموش نکنید که برای سرمایه گذاری در این صندوق ها بایستی کارمزد هم پرداخت کنید.
کارمزد صندوق های سهامی می توانند با هم متفاوت باشند و شما باید با تحلیل و بررسی، صندوق سهامی مناسب تر را برای خود انتخاب کنید.
علاوه بر صندوق سهامی، صندوق های دیگری از جمله صندوق اهرمی، صندوق مختلط، صندوق درآمد ثابت و … وجود دارد که می توانید در آنها سرمایه گذاری کنید. برای مطالعه و کسب آگاهی بیشتر مقاله ها و آثار منتشره آراد کتاب، ناشر تخصصی حوزه بورس و سرمایه گذاری را مطالعه کنید.